KİTAP KULÜBÜ

KIYMETİNİ BİL HERŞEYİN

John Berger’in bu kitabı okumaya başlandığında gerek iyimser başlığı gerekse yayınevinin seçmiş olduğu pembe çiçeklerle dolu kapağından dolayı okuyucuda ilk başta bir kişisel gelişim kitabı okunacakmış izlenimi yaratabilir. Daha sonrasında okuma devam ettirildiğinde yazarın gerek Arap gerek Türkiye coğrafyası üzerinden Dünya genelinde yaşanan sömürü düzenine dair vermiş olduğu eleştirilerle sosyolojik ve politik açıdan çetrefilli olaylarla dolu satırlar okunacaktır. İnsanoğlunun varoluşundan beri hiçbir zaman vazgeçmediği daha fazlasına karşıdaki toplumun ve insanın yaşam hakkını hiçe sayarak sahip olma isteğinin son yüzyılda modernist ve beyaz yakalı kapitalizme dönüşmesinin sebep ve sonuçlarını okuyucuya anlayabileceği sadelikte bir dille anlatan John Berger bunu yaparken yoğun anlatımı ve yerinde seçmiş olduğu şiir alıntılarıyla okuyucuyu anlamaya ve mağdur adına empati yapmaya teşvik ediyor.

Anlatımının geniş bir kısmında yer vermiş olduğu Filistin meselesinin üzerine düşünecek olursak bahsi geçen İsrail Devleti’nin Filistin halkının yaşama ve manevi değerlerini muhafaza etme hakkını çiğneyerek bölgede yaratmış olduğu despot ve faşist tutumun sık sık dünya medyasında yer bulduğunu ve çeşitli tepkilere yol açtığını biliyoruz. Fakat verilen tepkiler hem samimiyetten uzak hem de yetersiz kalmakta, yüz doksanı aşkın Birleşmiş Milletler ülkesi arasından 2016’daki Gazze saldırılarına en sert tepkinin küçük bir Güney Amerika ülkesi olan Bolivya’dan gelmiş olması dünya kamuoyunun Filistin meselesi konusunda ne kadar yetersiz kaldığına dair en somut örneklerinden biridir. Yaşanan insanlık dramlarının sıkça üzerinde duran yazar; Filistinli olmayan kimliğine rağmen, olaylara bu denli takdire şayan bir empatiyle yaklaşıyor olmasıyla iyiliğin ve insan olmanın din, dil ve ırka bağlı olmamasının güzel bir örneğini teşkil etmektedir. Yazar, bunu yaparken sadece Filistin üzerinde durmuyor aynı zamanda açlıkla karşı karşıya olan Afrikalı insanlara, atom bombalarına maruz kalan Japonlara, 4 farklı coğrafyada sayısız hak ihlaliyle karşı karşıya kalan Kürtlere ve maalesef dünyada öteki gözüyle bakılan daha nice çeşitli gruplara değinmektedir. Ayrıca ABD’nin Irak harekatının gelişim süreciyle ilgili de önemli değerlendirmelerde bulunan yazar olaylara ve tabulara at gözlüklerimizi bir kenara bırakıp yargılamak değil, anlamak amacıyla yaklaşmamızı sağlıyor. Terörizm gibi toplum hafızasına karanlık harflerle kazınmış bir kelimeyi bile son derece ılımlı bir üslupla ele alıp doğduğu şartların incelenmesinin kınamaktan daha yararlı olacağına dair bir tutum sergilemesi tabulara karşı nasıl bir yaklaşıma sahip olduğunu anlamak için güzel bir örnektir. Yazar, fikirlerini yazılı dile getirmekle de yetinmeyip yapılabilecekler üzerine kafa da yormuş olsa gerek ki boykot çağrısı gibi konulara da yer vermektedir. Boykotun amacından sapmaması için boykotun insanları değil, politikaları hedef alması gerektiğine dair ibaresi de son derece etkileyicidir. Yazarın üzerine fazlaca eğildiği Filistin coğrafyasından yola çıkarak sorgulattırıcı bir ironi yaratılmak istenirse “İsrail bir bütündür, bölünemez” gibi bir ifade son derece tanıdık ve gülünç gelecektir.

Diğer iki kitaptan farklı olarak daha spesifik ve düşünsel bir konuya yoğunlaşan Kıymetini Bil Her Şeyin kitabıyla ilgili yazılacak milyonlarca satırın sizlerle elimden geldiğince genel yaklaşımlı bir üslupla ve tabiri caizse derli toplu olarak paylaşabildiğim kısa özet yukarıdaki gibidir.