SEMİNERLER

SEMİNERİN ADI: BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ

SEMİNERLERİN AMACI:

Bu dersin temel amacı, sosyal olguları sistematik bir biçimde anlamayı sağlamak için sosyal bilimler alanında geliştirilen metotları katılımcılarla tanıştırmaktır. Derste sosyal bilimlerde sıkça kullanılan araştırma türleri ile niteliksel ve niceliksel araştırma yöntemleri detaylı bir şekilde incelenecektir. Ayrıca derste araştırma sorusu geliştirme, hipotez oluşturma, teoriyle ve kavramlarla ilişki kurma, ölçme, örnekleme ve verilerin raporlanmasıyla ilgili temel aşamaların aktarılması hedeflenmektedir. Derste teori ve araştırma arasındaki etkileşim değerlendirilerek sosyolojik yaklaşımların gelişmesinde araştırmanın oynadığı rol ele alınacaktır.

1. SEMİNER: YÖNTEM MESELESİNE GİRİŞ: TOPLUMSAL GERÇEKLİĞİ KAVRAMAK VE ARAŞTIRMA

İÇERİK: Genel olarak dersten beklentiler ile toplumsal araştırma nedir, toplumsal araştırmaya ilişkin bilinen yanlışlar nelerdir? Toplumsal araştırmanın alternatifleri ve yöntem nedir? Soruları tartışılacaktır.

Okumalar

C. Wright Mills, “Sosyolojik Tahayyülün Vaat Ettikleri”, Sosyolojik Tahayyül (çev. Ömer Küçük) içinde (s. 13-39). İstanbul: Hiç Yayınları, 2016.

C. Wright Mills, “Düşünsel Zanaatkarlık Üzerine”, Sosyolojik Tahayyül (çev. Ömer Küçük) içinde (s. 253-292). İstanbul: Hiç Yayınları, 2016.

2. SEMİNER: BİLİM VE TOPLUMSAL ARAŞTIRMA SÜRECİ

İÇERİK: Sosyolojinin kendi üzerinde düşünmesi, kavramsal açıklamaların nitelikleri, bilim-aydınlanma-bilimsel devrim, bilimsel tavır, bilimsel bilginin nitelikleri, doğa bilimleri ve sosyal bilimler mukayesesi, bilimsel yöntem nedir? Sorularına cevap aranacaktır.

Ayrıca toplumsal araştırmanın aşamaları aktarılacaktır.

Okumalar

Neuman, W. Lawrence, “Bilim ve Araştırma”, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 1-34). Ankara: Yayın Odası, 2006.

Doğan Özlem, “Doğa Bilimleri ve ‘Sosyal Bilimler’ Ayrımının Dünü ve Bugünü Üzerine”, Siyaset, Bilim ve Tarih Bilinci içinde (s. 85-135). Ankara, İmge Kitabevi, 2006.

Derek Layder, “Araştırma Sürecinin Unsurları” Sosyolojik Araştırma Pratiği (çev. Serdar Ünal) içinde (64-92). Ankara: Heretik Yayınları.

Niyazi Karasar, “Araştırma Süreç ve Teknikleri” Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 53-74). Nobel Yayıncılık, Ankara, 2013.

Derek Layder, “Teori ve Araştırma Arasındaki Bağlantılar” Sosyolojik Araştırma Pratiği (çev. Serdar Ünal) içinde (27-57). Ankara: Heretik Yayınları.

Neuman, W. Lawrence, “Kuram ve Araştırma”, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 75-116). Ankara: Yayın Odası, 2006.
 

3. SEMİNER: TOPLUMSAL ARAŞTIRMA STRATEJİLERİ

İÇERİK: Araştırma Verisi ve Kuramsal Çerçeve, Araştırma Stratejisinin Belirlenmesi, Kuram Nedir? Toplumsal Kuram ve İdeoloji ilişkisi ile Toplumsal Kuramın bileşenleri aktarılacaktır.

4. SEMİNER: BİR ARAŞTIRMA PROJESİ TASARLAMA VE ARAŞTIRMA SORUSUNU GELİŞTİRME

İÇERİK: “Bilimsel araştırma süreci ve aşamaları nedir? Problem cümlesi nedir?” den başlayarak bir araştırma projesi tasarlama ve araştırma sorusu geliştirme süreci aktarılacaktır.

Okumalar

Pauline V. Young, “Sosyal İnceleme Metod ve Teknikleri”, “Sosyal Araştırmanın Temel Prensipleri”,  “Bilimsel Tutum ve İnceleme Planı” Bilimsel Sosyal İncelemeler ve Araştırma (çev. Gazanfer Bingöl ve Necati İşcil) içinde (s. 101-157). Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1968.

Neuman, W. Lawrence, “Metodolojinin Anlamları”, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 117-162). Ankara: Yayın Odası, 2006.

5. SEMİNER: TOPLUMSAL ARAŞTIRMADA LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ

İÇERİK: Literatür Ne İşe Yarar, Nedir, Nerede Bulunur ve Ne içerir? Sistematik Bir Tarama Yürütmenin Teknikleri, Bir Literatür Değerlendirmesinin Yazılma Biçimi anlatılacaktır.

Okumalar

Neuman, W. Lawrence, “Literatür Değerlendirmesi ve Etik Kaygılar”, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 163-220). Ankara: Yayın Odası, 2006.

Howard, S. Becker, “Literatür Karşısında Dehşete Düşmek” Sosyal Bilimcilerin Yazma Çilesi & Yazımın Sosyal Organizasyonu Kuramı, (Çev. Şerife Geniş) içinde (s. 175-190). Ankara: Heretik Yayınları, 2013.

6. SEMİNER: NİCEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ VE MODELİ

İÇERİK: Toplumsal Araştırmada Ölçütler (güvenilirlik, geçerlik vb.), Araştırma Türleri, Araştırma Tasarımları, Araştırma Stratejisi ve Tasarımının Birleştirilmesi ve nihayet nicel araştırma ve unsurları anlatılacaktır (Evren, örneklem, ölçme araçları vb.).

Okumalar

Neuman, W. Lawrence, “Araştırmanın Boyutları”, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 35-74). Ankara: Yayın Odası, 2006.

Birsen Gökçe, “Toplumsal Araştırmaların Sınıflandırılması”, Toplum Bilimlerde Araştırma içinde (s. 53-65). Ankara, Savaş Yayınevi, 2007.

Niyazi Karasar, “Yöntem” Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 75-93). Nobel Yayıncılık, Ankara, 2013.

Neuman, W. Lawrence, “Nitel ve Nicel Araştırma Tasarımları”, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 221-262). Ankara: Yayın Odası, 2006.

John W. Creswell, “Nicel Yöntemler” (Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir) Araştırma Deseni içinde (s. 155-182). Ankara: Eğiten Kitap, 2016.

7. SEMİNER: NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ- KARŞILAŞTIRMA VE KARMA YÖNTEMLER

İÇERİK: Nitel Araştırma nedir? Özellikleri nelerdir? Nitel Araştırmada Desenler, Araştırmacının Rolü, Veri Toplama Teknikleri ve Süreçleri aktarılacak ve Nitel ve Nicel Araştırmanın karşılaştırılması yapılacaktır. Ayrıca Karma yöntemler hakkında bilgi verilecektir.

Okumalar

Philipp Mayring, “Nitel Düşüncenin Tarihi” ve “Nitel Düşünce Kuramı” Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş (çev. M. Sezai Durgun, Adnan Gümüş) içinde (s. 15-44), Bilgesu Yayıncılık, Ankara, 2011.

John W. Creswell, “Nitel Yöntemler” (Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir) Araştırma Deseni içinde (s. 183-214). Ankara: Eğiten Kitap, 2016.

Belkıs Kümbetoğlu, “Sosyal Bilimlerde Farklı Yaklaşımlar”, Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma içinde (s. 15-31). İstanbul, Bağlam Yayınları, 2008.

Elif Kuş, “Nicel Araştırma Teknikleri ile Nitel Araştırma Tekniklerinin Karşılaştırılması” Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri içinde (s. 105-127). İstanbul, Anı Yayıncılık, 2012.

John W. Creswell, “Karma Yöntemler” (Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir) Araştırma Deseni içinde (s. 215-240). Ankara: Eğiten Kitap, 2016.

8. SEMİNER: NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ- FELSEFİ TEMELLER

İÇERİK: Felsefi varsayımların önemi, Araştırma süreci, Nitel düşünce ekollerine karşı nitel düşünce ekolleri, Araştırma yönteminde üçgenleme kullanımı, Nitel stratejiler: Bir yönelimi tanımlama ve Sembolik Etkileşimci bakış açısı aktarılacaktır.

9. SEMİNER: NİTEL ARAŞTIRMA TASARIMI VE YAKLAŞIMLARI

İÇERİK: İki kısımdan oluşuyor. İlk kısımda Teori ve Kavramlardan Alanyazın İnceleme, Araştırma Problemini Bir Çerçeveye Oturtma, Kavram Haritası Oluşturma, Ortam ve Evren Uygunluğu, Örnekleme Stratejileri, Veri Toplama ve Organizasyonu, Veri Depolama, Düzenleme ve Analizi konuları incelenecektir. İkinci kısımda ise fenemonoloji, etnografik araştırma, kuram oluşturma, anlatı araştırması, durum araştırması anlatılacaktır.

John W. Creswell, “Nitel Çalışma Tasarımı” Nitel Araştırma Yöntemleri (Çev. Edt. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir) içinde (s. 69-110), Ankara: Siyasal Kitapevi, 2015.

10. SEMİNER: ETNOGRAFİK SAHA STRATEJİLERİ

İÇERİK: Etnografik Araştırma İçeri Girme, Görünmez Olma, Görünmezliğin Tehlikeleri , Eleştirel Etnografya, Etnografın Tavrı, Araştırmacının Sesi başlıklarında aktarılacaktır.

11. SEMİNER: SOSYAL TARİHSEL ARAŞTIRMA

İÇERİK: Sosyal Tarihsel Araştırma nedir? Neden yapılır? Yaşam öyküleri ve Tarihsel araştırmalar karşılaştırması, sözlü tarih ve örnek olay çalışmalarını desenlenmesi aktarılacaktır.

John W. Creswell, “Nitel Çalışma Tasarımı” Nitel Araştırma Yöntemleri (Çev. Edt. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir) içinde (s. 69-110), Ankara: Siyasal Kitapevi, 2015

12. SEMİNER: İÇERİK ANALİZİ

İÇERİK: İçerik Analizi nedir? Yorumlayıcı yaklaşımlar, Sosyal antropolojik yaklaşımlar, İşbirlikçi Sosyal Araştırma yaklaşımları, bir yöntem olarak içerik analizi, gömülü teori oluşturma

13. SEMİNER: NİTEL ARAŞTIRMA: TASARIM, UYGULAMA, ANALİZ

İÇERİK: Son derste Nitel Araştırma Nedir? Araştırma Planı Hazırlama, Nitel Araştırmada Soru Formu Hazırlama, Nitel Araştırmada Görüşme Teknikleri, Nitel Araştırmada Veri Analizi konusunda kapsamlı bir değerlendirme yapılacaktır.

Mustafa Otrar, Sosyal Bilimlerde Metod ve Araştırma Teknikleri, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Sosyoloji Lisans Programı